Câu chuyên nhỏ…
Một lần, trong chuyến công tác tại một trường cao đẳng nghề, gặp một cậu sinh viên trẻ, gương mặt rám nắng, bàn tay chai sần. Vỗ vai hỏi: “Con chọn học nghề cơ khí vì đam mê hay vì không đậu đại học?”.
Cậu cười hiền: “Thưa bác, con chọn nghề này vì thích tự tay lắp ráp một chiếc máy, thấy nó chạy được thì vui lắm. Con nghĩ, học gì cũng được, miễn là mình giỏi và làm ra sản phẩm có ích”.
Câu trả lời đơn sơ mà làm lặng người. Xã hội ta nhiều khi còn nhìn nghề bằng con mắt phân biệt: “không học được đại học thì mới học nghề”. Trong khi đó, ở nhiều quốc gia, một người thợ giỏi được xã hội tôn trọng chẳng khác gì một kỹ sư, bác sĩ.
Sinh viên nghề Công nghệ kỹ thuật cơ khí trong một giờ thực hành gia công CNC tại khoa Cơ khí trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp
Kỹ năng nghề – chiếc chìa khóa mở cánh cửa tương lai
Trong một thế giới thay đổi từng ngày, tri thức cần thiết, bằng cấp quan trọng, nhưng kỹ năng nghề mới là “tấm hộ chiếu” giúp mỗi người bước vào thị trường lao động toàn cầu.
Một quốc gia muốn giàu mạnh không chỉ dựa vào đội ngũ trí thức trong giảng đường, mà còn dựa vào lực lượng công nhân lành nghề trong nhà máy, người thợ giỏi trong từng xưởng nhỏ, từng nông trại, từng công trình.
Kỹ năng nghề không chỉ là sự khéo léo của bàn tay, mà còn là sự kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và niềm tự hào với công việc. Một mối hàn chắc chắn, một đường cắt chính xác, một bảng điện an toàn… đôi khi quyết định cả sự thành bại của một công trình.
Kinh nghiệm thế giới – những bài học sâu sắc
Nhật Bản – Tinh thần Monozukuri
Người Nhật có triết lý “Monozukuri”, làm ra sản phẩm bằng cả trái tim. Mỗi chiếc máy, mỗi món đồ thủ công không chỉ là hàng hóa, mà là kết tinh của sự tận tâm. Người thợ giỏi Nhật được xã hội gọi là “quốc bảo sống”, được tôn vinh như nghệ sĩ. Họ được dạy rằng, làm nghề không phải để “kiếm cơm” mà là để “giữ hồn dân tộc” qua từng sản phẩm.
Đức – Học nghề kép
Đức xây dựng hệ thống “Dual System”: học sinh vừa học ở trường, vừa thực tập tại doanh nghiệp. Người học nghề được trả lương, được trải nghiệm thực tế, ra trường có việc ngay. Chính lực lượng công nhân lành nghề này đã làm nên thương hiệu “Made in Germany” nổi tiếng toàn cầu.
Singapore – Nghề và đại học song hành
Singapore coi giáo dục nghề và đại học là hai con đường song song, không con đường nào “hạng hai”. Học nghề có thể học tiếp lên kỹ sư, quản lý. Chính sách này xóa bỏ ranh giới trong nhận thức xã hội, để người trẻ tự tin chọn con đường mình thích.
Hàn Quốc – Từ xưởng nhỏ đến kỳ tích sông Hàn
Khi còn nghèo, Hàn Quốc đã đặt niềm tin vào những người thợ hàn, thợ điện, thợ cơ khí. Chính họ là người dựng nên nhà máy, lắp ráp dây chuyền, đặt nền móng cho Samsung, Hyundai, LG. Bài học Hàn Quốc cho ta thấy: một dân tộc không thể công nghiệp hóa nếu thiếu một thế hệ thợ lành nghề.
Việt Nam trên con đường hội nhập
Nhìn lại mình, chúng ta vẫn còn mang nặng tâm lý “trọng thầy – khinh thợ”. Trong khi đó, nền kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang gọi tên một thế hệ lao động mới – không chỉ có tri thức mà còn có kỹ năng.
Việt Nam cần mạnh dạn:
- Xóa bỏ mặc cảm “học nghề là lựa chọn cuối cùng”.
- Kết nối nhà trường với doanh nghiệp, để học đến đâu làm được đến đó.
- Gắn đào tạo nghề với công nghệ số, với nông nghiệp thông minh, với sản xuất xanh.
- Tôn vinh người thợ giỏi như tôn vinh nghệ nhân, nhà khoa học.
Chỉ khi ấy, người trẻ mới tự hào khi nói: “Tôi là thợ cơ khí”, “Tôi là thợ hàn”, “Tôi là thợ điện tử”, “Tôi làm nông như nghệ nhân”,tự hào như khi người khác nói “Tôi là bác sĩ” hay “Tôi là kỹ sư”.
Giờ học thực hành của sinh viên khoa Công nghệ thông tin trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp
Tôn vinh bàn tay, nuôi dưỡng trái tim
Kinh nghiệm thế giới cho chúng ta một chân lý giản dị: không thể xây một tòa nhà vững chãi nếu thiếu những viên gạch được đặt chắc tay.
Tương lai Việt Nam không chỉ nằm trong giảng đường đại học, mà còn nằm trong xưởng nghề, trên cánh đồng, trong từng bàn tay chai sần của những người thợ.
Kỹ năng nghề chính là tấm hộ chiếu việc làm, là con đường để người trẻ đi ra thế giới không chỉ bằng hành lý, mà bằng giá trị bản thân. Và cũng là con đường để đất nước bước vào tương lai, vững vàng, tự tin, hội nhập.
Tác giả: Lê Minh Hoan – Phó Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
